بررسی بلاغت تکرار واژگان در قرآن کریم و کارکردهای هنری آن (مطالعه موردی: سوره مریم)

کد مقاله : 1109-5ARCONF (R1)

نویسندگان

فاطمه سادات امیرفخریان * معلم

چکیده مقاله

پژوهش حاضر با عنوان «بررسی بلاغت تکرار واژگان در قرآن کریم و کارکردهای هنری آن (مطالعه موردی: سوره مریم)» به روش توصیفی-تحلیلی و با هدف تبیین نقش هنری تکرار در ساختار ادبی این سوره انجام شد. تکرار در سوره مریم، پدیده‌ای تصادفی نیست، بلکه شبکه‌ای منسجم از واژگان کلیدی همچون «رَبِّ» (با ۲۳ تکرار) و مشتقات «رَحْمَٰن» را تشکیل می‌دهد که به‌صورت هدفمند، مفاهیم محوری «ربوبیت» و «رحمت الهی» را در سرتاسر سوره تزریق می‌کنند. این پژوهش از رهگذر تحلیل بلاغی، به سه کارکرد اصلی تکرار دست یافت: ۱. کارکرد معناساز که از طریق تعمیق و توسعه معنا در بافت‌های مختلف؛ ۲. کارکرد ساختارساز که با ایجاد انسجام روایی (از طریق قالب تکراری «وَاذْکُرْ فِی الْکِتَابِ...») و وحدت موضوعی محقق می‌شود؛ و ۳. کارکرد عاطفه‌ساز که در القای حسّ عبودیت، امید و هشدار تجلی می‌یابد. تکرار در این سوره، به‌عنوان یک ابزار هنری کارآمد، متن را از سطح انتقال مفاهیم فراتر برده و آن را به تابلووی زنده‌ای بدل ساخته که در آن موسیقی کلام، عمق معنا و تأثیر عاطفی در چارچوبی منسجم هماهنگ شده‌اند. این مطالعه نقش تکرار را در پاسخ به شبهات مربوط به آن و نمایش جلوه‌ای از اعجاز بیانی قرآن تبیین می‌نماید.

کلیدواژه ها

تکرار واژگانی، بلاغت قرآن، سوره مریم، کارکرد هنری

وضعیت: پذیرفته شده