جستاری در بینامتنیت دینی اشعار ناصر خسرو با نهج البلاغه؛ مطالعه موردی پرهیزگاری و صبر.
کد مقاله : 1155-5ARCONF (R1)
نویسندگان
سیروس پوربخش *
گروه زبان و ادبیات عرب، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران.
چکیده مقاله
این پژوهش به بررسی دقیق تأثیرپذیری و بهره‌گیری مفهومی ناصرخسرو قبادیانی، شاعر حکیم اسماعیلی، از آموزه‌های اخلاقی نهج‌البلاغه می‌پردازد. هدف اصلی تحقیق، اثبات وجود بینامتنیت مفهومی میان این دو منبع بنیادی اسلامی در ادبیات فارسی است، به‌ویژه با تمرکز بر دو رکن اساسی اخلاق عملی: پرهیزگاری (تقوا) و صبر. در بخش تحلیلی، نگارنده نشان می‌دهد که ناصرخسرو چگونه از ساختار معنایی حکمت‌های خاص نهج‌البلاغه (مانند حکمت ۲۱۰ در باب خشیت الهی، و حکمت‌های ۱۵۳، ۲۱۱ و ۵۵ در باب ابعاد مختلف صبر) برای انتقال دستورالعمل‌های ایمانی خود استفاده کرده است. پیشینه پژوهش حاکی از آن است که پیش از این، تأثیر نهج‌البلاغه بر ناصرخسرو بیشتر در حوزه مسائل اجتماعی یا کلیات شعری بررسی شده است؛ اما نوآوری این پژوهش در تطبیق‌های مستقیم و چندوجهی میان حکمت‌های خاص نهج‌البلاغه و ابیات مرتبط دیوان ناصرخسرو است. در نتیجه‌گیری، تأکید می‌شود که بهره‌گیری آگاهانه شاعر از این منبع، نه تنها بر غنای شعر او افزوده، بلکه ساختار مفهوم اخلاقی مورد نظرش را از طریق ارجاع به متنی مقدس تثبیت کرده است.
کلیدواژه ها
ناصرخسرو، نهج‌البلاغه، بینامتنیت، پرهیزگاری، صبر، حکمت‌های عملی.
وضعیت: پذیرفته شده مشروط