ارزش‌های تربیتی در کتب عربی رشته علوم تجربی: نگاهی بر ساحت‌های شش‌گانه سند تحول بنیادین
کد مقاله : 1160-5ARCONF (R1)
نویسندگان
مالک کعب عمیر *
چکیده مقاله
در نظام‌های آموزشی معاصر، کتاب‌های درسی نه‌تنها ابزار انتقال دانش‌اند، بلکه مهم‌ترین وسیله برای انتقال ارزش‌های تربیتی و شکل‌دهی به شخصیت، نگرش و رفتار دانش‌آموزان به شمار می‌روند. در این میان، زبان عربی با ماهیت دینی و فرهنگی خود، ظرفیت بالایی برای انتقال مفاهیم اعتقادی، اخلاقی و اجتماعی دارد. پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای کتاب‌های درسی عربی دورهٔ متوسطه رشتهٔ علوم تجربی از منظر ارزش‌های تربیتی و با تأکید بر ساحت‌های شش‌گانهٔ تربیتی مندرج در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش انجام گرفته است. روش پژوهش توصیفی–تحلیلی بوده و داده‌ها از متن‌ها و تمرین‌های کتاب‌های درسی سال تحصیلی ۱۴۰۴–۱۴۰۳ استخراج و در چارچوب شش ساحت تربیتی (اعتقادی–عبادی و اخلاقی، علمی–فناوری، اجتماعی–سیاسی، زیستی–بدنی، زیباشناختی–هنری و اقتصادی–حرفه‌ای) طبقه‌بندی و تحلیل شده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد که ساحت تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی بیشترین بسامد را در محتوای کتاب‌های عربی دارد، در حالی که ساحت‌های زیستی–بدنی و اقتصادی–حرفه‌ای به‌طور قابل‌توجهی کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. این عدم توازن در بازتاب ساحت‌ها می‌تواند بر جامعیت تربیت دانش‌آموزان تأثیر منفی بگذارد. بر این اساس، پیشنهاد می‌شود در بازنگری محتوای کتاب‌های درسی عربی، توزیع ارزش‌های تربیتی به‌صورت متوازن‌تر و در پیوند با همهٔ ساحت‌های تربیتی مورد توجه قرار گیرد. همچنین، تقویت جایگاه زبان عربی به‌عنوان ابزاری مؤثر در انتقال مفاهیم ارزشی و فرهنگی می‌تواند به افزایش اثربخشی تربیتی این درس یاری رساند.
کلیدواژه ها
زبان عربی، ارزش‌های تربیتی، ساحت‌های شش‌گانه تربیتی، سند تحول بنیادین، رشته علوم تجربی
وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی