مشکلات معناشناختی در واژه‌گزینی و ترجمه میان فارسی و عربی
کد مقاله : 1243-5ARCONF
نویسندگان
محمد شکری *
اداره آموزش و پرورش شهرستان رامهرمز
چکیده مقاله
با توجه به تعریفی که از «ترجمه» می‌شود، باید گفت یکی از دشوارترین نقش‌های مترجم یافتن بهترین معادل واژگان در زبان مقصد است. به‌علاوه، این اصلی‌ترین و اساسی‌ترین مشکل در ترجمه است؛ زیرا گاه واژه‌ای در یک زبان معادل دقیقی در زبان دیگر ندارد. گاه نیز یک واژه از یک زبان در مقابل چند واژهٔ هم‌معنا در زبان دیگر قرار می‌گیرد که در بسیاری موارد گزینش یکی از آن‌ها، که دقیق‌ترین معادل باشد، کار را بر مترجم دشوار می‌کند.
بررسی چنین روابطی میان معنای واژگان از وظایف علم معنی‌شناسی است و این در حالی است که از میان مترجمان، اندک‌اند کسانی که به معنی‌شناسی وقوف داشته باشند. مترجمان غالباً در ترجمه، از آموخته‌های خود در تحصیل زبان دوم، آثار مترجمان پیش از خود و نیز واژه‌نامه‌های دوزبانه یاری می‌گیرند.
هدف این نوشتار طبقه‌بندی و ارائه نمونه‌هایی از اختلافات زبان فارسی و عربی در معادل‌یابی و واژه‌گزینی است که به حوزهٔ معنی‌شناسی مربوط‌اند و نمی‌توان با مراجعه به واژه‌نامه‌های سنتی بر آن‌ها فائق آمد و حتی می‌توان گفت که برخی از این مشکلات مولود همین واژه‌نامه‌ها هستند.
این پژوهش به روش تطبیقی و بررسی کتابخانه‌ای انجام پذیرفته است و در پایان ضمن بررسی انواع هم‌معنایی با نمونه‌های فارسی و عربی، به این نتیجه می‌رسد که واژگان این دو زبان گاه اختلافی جزئی در گسترۀ معنایی دارند و گاه گسترۀ‌شان کاملاً متفاوت است. در مواردی نیز با اینکه به طور ضمنی یا درزمانی هم‌معنا به شمار می‌آیند؛ اما بهترین معادل برای ترجمه نیستند.
کلیدواژه ها
ترجمهٔ عربی- فارسی، معنی‌شناسی، هم‌معنایی، چندمعنایی، دامنه‌ی معنایی، واژه‌نامه، واژه-گزینی.
وضعیت: پذیرفته شده مشروط